"Με βλέπεις άρα υπάρχω"

Όλα είναι επικοινωνία και το μεγαλύτερο μέρος αυτής είναι άρρητο. Ο τρόπος που βλέπετε κάποιον να κάθεται, να κουνά τα χέρια του, οι εκφράσεις του προσώπου του είναι επικοινωνία.

Μπορείτε να αναγνωρίσετε τέτοιες εμπειρίες, όπου απλά κοιτώντας κάποιον αντιλαμβάνεστε την πρόθεση του ή το συναίσθημα του και πώς αυτό γίνεται για εσάς μια εμπειρία στο σώμα σας, μια, όπως λέμε, ενσώματη εμπειρία; Θυμάστε μια συζήτηση που το πρόσωπο με το οποίο μιλούσατε δεν σας κοιτούσε; Πώς νιώθατε; Πώς αντιλαμβάνεστε πότε κάποιος σας ακούει με προσοχή;

Οι κατοπτρικοί νευρώνες είναι εγκεφαλικά κύτταρα που συνδέουν τους ανθρώπους μεταξύ τους. Πώς; "Καταγράφουν αντιληπτές συμπεριφορές, συναισθήματα και προθέσεις των άλλων, σαν τα αισθανόμαστε εμείς οι ίδιοι. Είναι αυτοί που ευθύνονται για την άμεση ενστικτώδη αναγνώριση των ομοίων και είναι υπεύθυνοι για την ικανότητα συσχέτισης μας με τον κόσμο". Αυτό το καταλαβαίνουμε καλύτερα στα βρέφη, τα οποία νιώθουν ότι υπάρχουν όταν τα κοιτάζουν.

Οι κατοπτρικοί νευρώνες παίζουν σημαντικό ρόλο στις διαδικασίες καθρεφτίσματος, μίμησης, ενσυναίσθησης και ταύτισης και σχετίζονται με άλλα κέντρα του εγκεφάλου που ελέγχουν και ρυθμίζουν τα συναισθήματα, τη γνωστική λειτουργία και τη μνήμη! Διεγείρονται όταν ένα άτομο κινείται προς την επίτευξη ενός στόχου ή παρατηρεί κάποιον άλλο που κάνει κάτι αντίστοιχο. Με αυτόν τον τρόπο σχηματίζουν μια σύνδεση και μια ταύτιση μεταξύ των ανθρώπων ενισχύοντας την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι εγγενώς σχεσιακό, δηλαδή κοινωνικό, ον.

Από όλα τα παραπάνω θα μείνουμε λίγο στο καθρέφτισμα. Η διαδικασία “καθρέφτισμα” περιλαμβάνει διεργασίες ψυχολογικές και διαπροσωπικές μέσα από τις οποίες προσλαμβάνομε πρότυπα, αναστοχαζόμαστε και μαθαίνουμε από τους άλλους. Με αυτούς είναι που τα βρέφη μιμούνται και μαθαίνουν.

Είναι αυτοί που αν κάποιος έρθει με φόρα προς το μέρος σας αντιλαμβάνεστε την απειλή και αντιδράτε επίσης χωρίς να το πολυσκεφτείτε. Είναι αυτοί που, αν απλώσει κάποιος το χέρι του με την πρόθεση να πιάσει ένα ποτήρι νερό, εσείς το αντιλαμβάνεστε ακαριαία. Είναι αυτοί που, αν δείτε ένα πρόσωπο ενθουσιασμένο ή χαμογελαστό, αντιλαμβάνεστε τί νιώθει και αισθάνεστε το ίδιο. Για αυτό είναι τόσο σημαντική η βλεμματική επαφή στις σχέσεις μας. Γιατί δίνουμε στον εαυτό μας και τον άλλο την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε και να συνδεθούμε με έναν τρόπο που δεν αντιλαμβανόμαστε αλλά οι νευρώνες μας το κάνουν! “Με βλέπεις, άρα υπάρχω”.

Κοιτώ, αντιλαμβάνομαι, αισθάνομαι, νιώθω στο σώμα μου. Τελικά είναι ξεχωριστό το σώμα από το νου; Τα κατοπτρικά συστήματα διαμορφώνουν ένα σύνδεσμο μεταξύ των ενσώματων εαυτών. Μπορούμε να πούμε ότι “οι άνθρωποι δεν είναι κοινωνικά “άτομα” (το μη περαιτέρω τεμνόμενο από το α στερητικό και το ρήμα τέμνω) αλλά καθρέφτες που αντανακλούν τον διαπροσωπικό κόσμο που τα περιβάλλει”.

Δέσποινα Μπούτου

Από την παρουσίαση των Psychology in Yoga Group Sessions

στο Open Day Event @SynthesisCenter 24/09/2022

(εμπνευσμένο από Susan P. Gantt - Bonnie Badenoch, 2020)